Μίλησέ μας για τη δύναμη της συνεργασίας. Έχεις δουλέψει με σημαντικούς αρχιτέκτονες σε Ελλάδα και εξωτερικό, σε έργα μικρής και μεγάλης κλίμακας.
Η αρχιτεκτονική είναι ένα επάγγελμα που βασίζεται στην καλή συνεργασία πολλών ειδικοτήτων – μηχανικών, αρχιτεκτόνων, συμβούλων. Πιστεύω πως η δύναμη της συνεργασίας είναι το βασικότερο συστατικό επιτυχίας ενός έργου. Όσο μεγαλύτερη η ομάδα, τόσο πιο πλούσιο είναι το αποτέλεσμα – σε ιδέες, τεχνολογία και εξέλιξη. Το ζητούμενο είναι τα μέλη να συνεργάζονται, να αλληλοσυμπληρώνονται και να οδηγούνται σε ένα αρμονικό τελικό αποτέλεσμα. Για μένα, η συνεργασία είναι το άλφα και το ωμέγα.

Τι κρατάς από τις διεθνείς σου συνεργασίες με καταξιωμένα γραφεία;
Έχω δουλέψει με γραφεία όλων των μεγεθών, από Ελλάδα και εξωτερικό. Τα έργα του εξωτερικού είναι συνήθως μεγαλύτερης κλίμακας, με σημαντικά budgets και διαφορετικές χρήσεις από ό,τι έχουμε συνηθίσει εδώ. Από κάθε συνεργασία κερδίζεις κάτι διαφορετικό – δεν υπάρχει επαναλαμβανόμενη γνώση. Δίνεις και παίρνεις. Τα μεγάλα γραφεία έχουν εντυπωσιακή οργάνωση και στρατηγική. Ένα παράδειγμα είναι η συνεργασία μας με το MVRDV. Εκεί, τα meetings λειτουργούν σαν think tanks – όλοι μιλούν ελεύθερα, ακούγονται μεγάλες ιδέες, που καταλήγουν σε έργα με διάρκεια και σχεδιασμό που αντέχει στο μέλλον. Είναι inspiring.

Ποια η άποψή σου για την εξειδίκευση;
Η εξειδίκευση είναι απαραίτητη, ειδικά σήμερα. Όμως προσωπικά πιστεύω στο αντίθετο του “κάνε μόνο ένα πράγμα καλά”. Όταν ασχολείσαι με διαφορετικά αντικείμενα, ανανεώνεται συνεχώς η σκέψη, ο σχεδιασμός, η δημιουργικότητα. Ένα έργο διαφορετικής φύσης σε βοηθά να δεις αλλιώς ένα άλλο. Η ποικιλία γεννάει τη φρέσκια ιδέα.

Πες μας λίγα λόγια για την προσωπική σου διαδρομή.
Ξεκίνησα να δουλεύω πολύ νωρίς, ακόμα και ως φοιτήτρια. Δούλεψα σε γκαλερί, έστηνα εκθέσεις, και από το δεύτερο έτος ξεκίνησα σε αρχιτεκτονικά γραφεία. Είχα την τύχη να συμμετάσχω σε ένα πολύ μεγάλο έργο στην Ελλάδα, από το στάδιο της μελέτης μέχρι την κατασκευή και τη συντήρησή του – μια εμπειρία επτά ετών. Αυτό μου έδωσε σφαιρική εικόνα για το πώς γεννιέται, υλοποιείται και διατηρείται ένα έργο. Κάπως έτσι κατάλαβα ότι το κομμάτι που με γεμίζει είναι η σύλληψη του concept, η εξέλιξη μιας ιδέας μέσα από ένα οικόπεδο ή ένα παλιό κτίριο. Άνοιξα το γραφείο μου με συνεργάτες που είναι ακόμα μαζί μου. Εργαζόμαστε πολύ κοντά στον πελάτη, με μια προσέγγιση σχεδόν boutique.

Πόσο απαιτητικό είναι να διαχειρίζεσαι το δικό σου γραφείο;
Είναι δύσκολο αλλά απίστευτα δημιουργικό. Πρέπει να είσαι multitasker, να κινείσαι ταυτόχρονα σε δύο βασικούς πυλώνες: το development (νέα έργα, διαγωνισμοί, σχέσεις με πελάτες) και το design management (διαχείριση των σχεδίων και των ομάδων). Έχει πολλές προκλήσεις αλλά ποτέ δεν είναι βαρετό.

Με τι έργα ασχολείστε αυτή την περίοδο;
Ξεκινάμε ένα νέο hospitality project, σε μια περίοδο που γεννάει ερωτήματα για το μέλλον του τουρισμού. Θέλουμε να σχεδιάσουμε κάτι που να είναι ευέλικτο, να εξελιχθεί σύμφωνα με τις συνθήκες. Παράλληλα, δουλεύουμε στο master plan του λιμανιού της Θεσσαλονίκης – ένα σημαντικό έργο για την πόλη, που πιστεύω θα αλλάξει το μέλλον της. Επίσης, έχουμε έργα μικρότερης κλίμακας, τα οποία μας κρατούν σε εγρήγορση και προσφέρουν άμεσες “δόσεις χαράς”, σε αντίθεση με τα μεγάλα που χρειάζονται χρόνια.

Έχει αλλάξει ο τρόπος που σχεδιάζετε μετά την πανδημία;
Πιστεύω πως τίποτα δεν θα είναι όπως πριν. Όμως αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Το βλέπω σαν ευκαιρία να σκεφτούμε αλλιώς. Ο ενδιάμεσος χώρος – αυτός που δεν είναι ούτε έξω ούτε μέσα – θα αποκτήσει νέα αξία. Είτε πρόκειται για ξενοδοχείο, είτε για γραφεία ή εμπορικά κέντρα, πρέπει να δώσουμε έμφαση σε αυτή τη μεταβατική ζώνη. Εκεί βρίσκεται πλέον το “sustainability” ενός χώρου.

Τι έχεις παρατηρήσει στους νέους αρχιτέκτονες;
Είναι τεχνολογικά πολύ μπροστά, και αυτό είναι το κλειδί για το μέλλον τους. Έχουν περισσότερες εικόνες, περισσότερα ερεθίσματα. Αν έδινα μια συμβουλή, θα ήταν να συνδυάσουν τις σπουδές τους με πρακτική εμπειρία. Η ακαδημαϊκή καριέρα δίνει θεωρητική βάση, αλλά το να βγεις στην αγορά, να παρακολουθήσεις έργα, να δουλέψεις σε γραφεία από νωρίς, είναι ανεκτίμητο. Να μη φοβούνται να δουλέψουν σκληρά και να σκέφτονται με στρατηγική, με πάθος και όραμα.

Τι προσέχεις σε ένα portfolio και σε μια πρώτη συνέντευξη;
Πάνω απ’ όλα τον άνθρωπο. Τον τρόπο που στέκεται, που μιλάει, το πάθος του, το όραμά του. Στο portfolio κοιτάω την αισθητική – πρέπει να έχει ταυτότητα και συνέπεια. Αν κάποιος υποστηρίζει αυτό που δείχνει με συνέπεια και πάθος, τότε για μένα έχει όλα τα εφόδια.