Μίλησέ μας λίγο για την πορεία σου πριν την ίδρυση του δικού σου γραφείου.
Είχα δουλέψει για περίπου έξι-επτά χρόνια σε διάφορα γραφεία στην Ελλάδα, μικρής και μεσαίας κλίμακας. Με τη σύζυγό μου Κάτια, η οποία είναι η Creative Director και Interior Designer του γραφείου μας, δημιουργήσαμε το Block 722. Είχαμε ένα κοινό όραμα: ένα στούντιο που θα συνδυάζει αρμονικά την αρχιτεκτονική και το interior design, με επιρροές από τη σκανδιναβική κουλτούρα, όπως τη ζήσαμε και την κατανοήσαμε. Μας ενδιαφέρουν οι φρέσκες ιδέες και η συνεχής εξέλιξη, τόσο σε προσωπικό όσο και σε δημιουργικό επίπεδο. Αυτό είναι που με εξιτάρει.

Ποια ήταν τα έργα-σταθμοί για το γραφείο;
Αγαπάμε όλα μας τα έργα, αλλά ξεχωρίζω τις δύο κατοικίες στη Σύρο, που σχεδιάσαμε με πολύ μεράκι για δύο φίλους μας, και παραμένουν επίκαιρες. Η κατοικία στη Μύκονο, μέσω της ανακαίνισης, μας προσέφερε γνώσεις και μια ευχάριστη έκπληξη στο τελικό αποτέλεσμα. Το Olea All Suites στη Ζάκυνθο ήταν ένα κομβικό έργο· μας χάρισε παγκόσμια διάκριση με βραβείο interior design στη Νέα Υόρκη. Πλέον, δουλεύουμε σε μεγάλα έργα στην Κύπρο, στο Σίδνεϊ, στην Αίγυπτο, στην Ιταλία, στο Άμπου Ντάμπι – αποκτώντας μια διαπολιτισμική ταυτότητα.

Πόσο δύσκολη ήταν η διαδρομή μέχρι σήμερα;
Ήταν ένας πολύ δύσκολος αγώνας. Ξεκινήσαμε μέσα στην κρίση, κάποτε ήμασταν μόλις τέσσερα άτομα. Φύγαμε για Σουηδία, προσπαθήσαμε να καταλάβουμε την αγορά εκεί και ταυτόχρονα κρατήσαμε το γραφείο στην Ελλάδα. Αντέξαμε κύματα, αλλά η επιμονή μάς επιβράβευσε. Καταλάβαμε ότι ο αρχιτέκτονας είναι μέρος μιας ομάδας – ούτε σταρ, ούτε κατώτερος. Παλιά θύμωνα όταν πελάτες ή τεχνίτες δεν υποστήριζαν τις ιδέες μου. Τώρα, ωριμάσαμε.

Πόσο σημαντική είναι η κουλτούρα στο γραφείο;
Πάρα πολύ. Υπάρχει πίεση αλλά και φροντίδα. Έχουμε κουζίνα στο γραφείο όπου οι περισσότεροι μαγειρεύουν και τρώνε μαζί, σαν μεγάλη οικογένεια. Κάνουμε ταξίδια, αθλητικές δραστηριότητες, ακόμη και μπάσκετ δύο φορές την εβδομάδα. Αυτό μας φέρνει κοντά και δημιουργεί ένα υποστηρικτικό περιβάλλον.

Τι περιλαμβάνει το design process στο γραφείο;
Ξεκινά με ολιστική έρευνα: τοποθεσία, κλίμα, ιστορία του έργου και του ανθρώπου πίσω απ’ αυτό. Στη συνέχεια, brainstorming και moodboards, μετά σκαριφήματα, και παρουσιάσεις στον πελάτη. Έπειτα η δουλειά περνά από τμήματα – development, μελέτη εφαρμογής, interior – μέχρι την υλοποίηση. Τελειώνοντας, επισκεπτόμαστε τα έργα για να βιώσουμε και να αξιολογήσουμε το αποτέλεσμα.

Τι προσόντα πρέπει να έχουν οι συνεργάτες σας; Υπάρχει δικαίωμα στο λάθος;
Φυσικά. Πρέπει να λέμε τι ξέρουμε και τι όχι. Αυτό το έμαθα στη Σουηδία. Δεν χρειάζεται να καλύπτουμε την άγνοιά μας. Θέλουμε συνεργάτες με ευρύ φάσμα γνώσεων, πάθος και ειλικρίνεια. Ο καθένας πρέπει να κάνει αυτό που του δίνει ενέργεια – όχι το αντίθετο. Εξειδίκευση είναι σημαντική, αλλά και η γενικότερη κατανόηση όλων των σταδίων του έργου.

Τι προγράμματα χρησιμοποιείτε στο γραφείο;
Χρησιμοποιούμε Revit. Η μετάβαση από το AutoCAD ήταν δύσκολη αλλά απαραίτητη. Επενδύσαμε σε εκπαίδευση, αλλάξαμε τη δομή του γραφείου και σήμερα είμαστε πολύ ευχαριστημένοι. Το BIM είναι απαραίτητο για τα διεθνή και σύνθετα έργα που αναλαμβάνουμε.

Πώς αξιολογείς τις σχολές αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;
Το ΕΜΠ κάνει εξαιρετική δουλειά. Ωστόσο, δεν είναι αρκετό. Πρέπει να συνεχίσεις να εξελίσσεσαι, να μάθεις να βλέπεις την αρχιτεκτονική ως χόμπι, όχι μόνο ως επάγγελμα.

Τι συμβουλές θα έδινες στους νέους αρχιτέκτονες;
Κυνήγησε αυτό που σε κάνει χαρούμενο. Φτιάξε ένα αισθητικά δυνατό πορτφόλιο, σύντομο και περιεκτικό. Μην λες ψέματα – είναι καταστροφικό. Η εξέλιξη θα έρθει με τον χρόνο, αλλά μόνο αν υπάρχει πάθος.

Ποια η σημασία των soft skills και του χαρακτήρα στους συνεργάτες;
Ο χαρακτήρας προηγείται. Θέλουμε ανθρώπους που να ενσωματώνονται στην κουλτούρα του γραφείου. Τα skills διδάσκονται. Το πάθος, όμως, πρέπει να υπάρχει. Η δουλειά του αρχιτέκτονα δεν είναι επάγγελμα – είναι τρόπος ζωής.

Πώς είναι να δουλεύεις από την Ελλάδα με διεθνείς πελάτες;
Η εμπειρία είναι εξαιρετική. Συχνά γινόμαστε φίλοι με τους πελάτες μας. Η τεχνολογία μάς φέρνει κοντά, ακόμα και με απόσταση. Όταν η ομάδα είναι δεμένη, δεν έχει σημασία αν το έργο είναι στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.

Πόσο σημαντική είναι η επικοινωνία για τον αρχιτέκτονα;
Απολύτως κρίσιμη. Πρέπει να μπορείς να επικοινωνήσεις με όλους: πελάτες, τεχνίτες, επαγγελματίες από διαφορετικά υπόβαθρα και κουλτούρες. Είναι απαραίτητη δεξιότητα.

Ποια η άποψή σου για τη βιωσιμότητα και τα υφιστάμενα κτίρια;
Πρέπει να στραφούμε στη μεταμόρφωση υπαρχόντων κτιρίων. Πολλά βρίσκονται σε εξαιρετικά οικόπεδα. Η ανακαίνιση θα φέρει μακροπρόθεσμα καλύτερα αποτελέσματα. Χρειάζεται πολιτική στήριξη με επιδοτήσεις.

Πώς είναι να συνεργάζεσαι με τη σύντροφό σου στο γραφείο;
Είμαι πολύ τυχερός. Η Κάτια με στηρίζει και με εμπνέει, τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά. Είναι η δημιουργική ψυχή του γραφείου, εγώ είμαι περισσότερο πρακτικός. Ο συνδυασμός μας μάς έχει οδηγήσει εδώ που είμαστε και θα μας πάει ακόμη πιο μακριά.