Ποια ήταν τα πρώτα σας βήματα ως γραφείο;

Τα μεγάλα αρχιτεκτονικά γραφεία προσφέρουν ασφάλεια, αλλά συχνά περιορίζουν την έκφραση της προσωπικής σου φιλοδοξίας και της ερευνητικής σου κατεύθυνσης. Κάποια στιγμή, πρέπει να αποφασίσεις τι προτεραιτείς: τη σταθερότητα ή την ανεξαρτησία. Ξεκινήσαμε το γραφείο μας σε μια δύσκολη περίοδο – στην αρχή της οικονομικής κρίσης – αλλά έτσι κι αλλιώς, το να ξεκινήσεις κάτι δικό σου είναι πάντα πρόκληση.

Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε στην αρχή;

Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι ότι, ξαφνικά, πρέπει να κάνεις τα πάντα μόνος σου. Σε ένα μεγάλο γραφείο, εξειδικεύεσαι σε συγκεκριμένα κομμάτια και εργάζεσαι ως μέλος μιας ομάδας όπου ο καθένας έχει τον ρόλο του. Ως νέος επιχειρηματίας, καλείσαι να μάθεις οικονομικά, νομικά και διαδικαστικά ζητήματα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Υπάρχει κατάλληλη στιγμή για να ανοίξει κανείς το δικό του γραφείο;

Δεν υπάρχει «κατάλληλη» στιγμή ούτε μαγική συνταγή. Είναι κάτι που νιώθεις. Η στιγμή έρχεται όταν είσαι έτοιμος να δοκιμαστείς, να σταθείς στα πόδια σου και να βουτήξεις στα βαθιά.

Τι αποκομίζεις από την εμπειρία σε ένα μεγάλο γραφείο;

Οργάνωση, που είναι βασικό εργαλείο για να δουλέψεις αποδοτικά. Αποκτάς εμπειρία μέσα από την πολυπλοκότητα των έργων και μαθαίνεις να λειτουργείς ως μέλος μιας ευρύτερης ομάδας. Παράλληλα, εξοικειώνεσαι με νέα λογισμικά και εργαλεία που συχνά δεν είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα. Η επαφή με διαφορετικές κουλτούρες και τρόπους σκέψης είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική· σε ωριμάζει πολύ πιο γρήγορα.

Είναι εφικτό να ζεις στην Ελλάδα και να δουλεύεις για το εξωτερικό;

Το έχουμε καταφέρει και ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να βλέπεις πώς σκέφτονται σε άλλες χώρες και να προσαρμόζεσαι. Στην αρχή ήταν δύσκολο, αλλά η κατάσταση έχει αλλάξει και πλέον είναι πολύ πιο συνηθισμένο.

Είναι ανοιχτή η ελληνική αγορά στον πειραματισμό;

Αυτό εξαρτάται από τον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου. Υπάρχουν πελάτες που είναι ανοιχτοί σε νέες ιδέες και σε εκπλήσσουν θετικά.

Πώς ξεχωρίζει ένα βιογραφικό ή ένα portfolio;

Η ποιότητα της δουλειάς και ο τρόπος παρουσίασής της παίζουν καθοριστικό ρόλο. Το υλικό πρέπει να είναι σύντομο, περιεκτικό και σαφές. Να αναδεικνύει το ύφος και τη μεθοδολογία του αρχιτέκτονα.

Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα portfolios για Ελλάδα και εξωτερικό;

Όχι ουσιαστικά. Η ποιότητα της δουλειάς είναι το κύριο ζητούμενο παντού. Απλώς στο εξωτερικό υπάρχει μεγαλύτερος ανταγωνισμός. Σε κάθε περίπτωση, το portfolio πρέπει να είναι στοχευμένο, προσαρμοσμένο στο γραφείο στο οποίο απευθύνεται.

Διαφέρει το portfolio για εργασία από αυτό για μεταπτυχιακό;

Ως φοιτητής, το υλικό σου περιορίζεται κυρίως σε ακαδημαϊκές εργασίες, άρα στην αρχή τα δύο portfolios μοιάζουν. Στο μεταπτυχιακό ενδιαφέρονται περισσότερο για το ακαδημαϊκό υπόβαθρο, για συμμετοχές σε έρευνες, ομιλίες κ.λπ. Ο στόχος είναι να αναδεικνύεις κάθε φορά τα δυνατά σου σημεία.

Ποια προσόντα χρειάζεται κάποιος για να ενταχθεί σε ένα αρχιτεκτονικό γραφείο;

Η πρακτική άσκηση είναι πολύτιμη γιατί σε φέρνει σε επαφή με την πραγματική συνθήκη της δουλειάς. Στο εξωτερικό είναι σύνηθες να γίνονται πρακτικές κατά τη διάρκεια των σπουδών. Το Erasmus και τα ταξίδια συμβάλλουν στο να αποκτήσεις βιωματική αντίληψη της αρχιτεκτονικής. Τα λογισμικά είναι επίσης βασικά εργαλεία — μέσα έκφρασης και παραγωγής της αρχιτεκτονικής σκέψης.

Ποια χαρακτηριστικά κάνουν κάποιον να ξεχωρίσει στον χώρο;

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη συνταγή. Πρέπει να αντιμετωπίζεις την αρχιτεκτονική ως μορφή τέχνης, να μάθεις να εμπνέεσαι και να εκφράζεις αυτή την έμπνευση. Η συνεχής αναζήτηση, η διά βίου μάθηση και η προσωπική εξέλιξη είναι καθοριστικές για να μπορέσει κάποιος να ξεχωρίσει.

Πώς μπορεί ένας νέος αρχιτέκτονας να εκπαιδευτεί σε επιχειρηματικό επίπεδο;

Αυτά τα στοιχεία τα μαθαίνεις στην πράξη, με την τριβή του επαγγέλματος. Σε προσωπικό επίπεδο, είναι σημαντικό να μάθεις να τολμάς, να εκφράζεις τη θέση σου και να τη στηρίζεις. Αυτό σε προετοιμάζει να παρουσιάσεις και να πουλήσεις τη δουλειά σου σε έναν πελάτη.

Πώς εξελίσσεται το γραφείο σας σήμερα;

Κάθε έργο και κάθε νέος πελάτης είναι μια ξεχωριστή περιπέτεια που σε ωριμάζει και σε βοηθά να ανακαλύψεις νέα στοιχεία του εαυτού σου. Η εξέλιξη έρχεται μέσα από την εμπειρία. Παράλληλα, συμμετέχουμε σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς — είναι μια ευκαιρία για πειραματισμό, για δοκιμές πέρα από τα όρια της αγοράς, αλλά και για δημιουργικό ανταγωνισμό με άλλους συναδέλφους.